Foccacia met knoflookolie en rozemarijn

Er zijn zomers die je nooit vergeet. Zomers waarin de dagen langzaam beginnen, de lucht zindert van de warmte en de geur van olijfolie, rozemarijn en zeezout zich mengt met het zachte geluid van krekels. Voor mij zijn dat de zomers in Italië, waar brood nooit zomaar brood is, maar een uitnodiging om samen te komen. Italië is voor velen het land van pasta, wijn en gelato, maar voor mij is het vooral het land van brood. Focaccia, om precies te zijn. Een eenvoudig platbrood, luchtig van binnen, licht krokant van buiten en besprenkeld met de beste olijfolie die je je kunt voorstellen. Elke hap smaakt naar zon, zee en een eeuwenoude traditie die de Italianen moeiteloos weten te bewaren.

Onze liefde voor Engeland

Hoewel we vaak in Italië zijn geweest en genieten van de zomerse warmte en het heerlijke brood daar, hebben we ook een diepe voorliefde voor Engeland. Het land heeft zijn eigen charme, met uitgestrekte groene landschappen, pittoreske dorpjes en gezellige pubs waar het leven in een rustig tempo lijkt te verlopen. De Engelse sfeer is anders dan de zonovergoten Italiaanse steden, maar minstens zo aantrekkelijk. Van de ochtendmist over de velden tot de thee in een porseleinkopje bij een knapperend haardvuur, Engeland trekt ons telkens weer. Ook daar weten ze brood te waarderen, en hoewel het anders smaakt dan in Italië, geniet ik net zo van een stevig rustiek brood bij een soep of een picknick aan de rivier. Onze liefde voor dit land is groot, en de combinatie van Engelse rust en Italiaanse passie inspireert ons ook in de keuken.

Terug in de keuken

Wanneer ik thuis weer eens terugdenk aan die zomers, probeer ik dat gevoel te vangen in mijn eigen keuken. De geur van knoflook die zachtjes pruttelt in olijfolie, het geluid van mijn handen die het deeg zachtjes uitdrukken, de warmte van de oven die de kamer vult – het zijn kleine rituelen die me terugbrengen naar die Italiaanse avonden. Daar, aan een houten tafel buiten, onder de langzaam zakkende zon, scheurden we stukken brood af om ze te dopen in olie, terwijl de wijn werd bijgeschonken en de gesprekken eindeloos doorgingen.

Vandaag deel ik mijn recept voor focaccia met knoflookolie en rozemarijn. Een gerecht dat draait om eenvoud, maar dat met elk ingrediënt een verhaal vertelt. Het is het soort brood dat niet alleen goed past bij een zomerse maaltijd, maar ook de geur van vakantie in huis haalt op een gewone doordeweekse dag.

De magie van eenvoud

Wat focaccia zo krachtig maakt, is dat het niet ingewikkeld is. Slechts vijf basiselementen vormen de kern: bloem, water, gist, zout en olijfolie. Het geheim zit hem in de verhoudingen en in het geduld waarmee je het deeg laat rijzen. De eerste keer dat ik focaccia maakte, dacht ik dat ik iets verkeerd had gedaan. Het deeg was plakkerig en bleef aan mijn vingers kleven. Maar na de eerste rijs veranderde het volledig. De gist had zijn werk gedaan, het deeg was luchtig en veerkrachtig geworden. Toen ik met mijn vingertoppen de karakteristieke kuiltjes maakte, voelde ik de zachtheid van iets dat bijna levend leek.

Variaties

Voor wie wil variëren: voeg plakjes olijf, rode ui of gehalveerde kerstomaatjes toe. Tijm, oregano of een paar druppels balsamicoazijn in de knoflookolie geven extra smaak. Het geheim blijft echter de eenvoud en de kwaliteit van de ingrediënten.

De herkomst van focaccia

Focaccia is een van de oudste vormen van brood in Italië en heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de Romeinse tijd. Het woord “focaccia” stamt af van het Latijnse woord focus, wat oorspronkelijk “haard” of “open haard” betekent. Brood dat op hete stenen of boven vuur werd gebakken, werd zo een essentieel onderdeel van het dagelijks leven. In die tijd bestond het nog uit een eenvoudige mix van meel, water, zout en soms olie, vergelijkbaar met wat wij vandaag de dag nog gebruiken. Het doel was minder culinaire verfijning en meer praktische voeding: een voedzaam, plat brood dat makkelijk te bereiden en mee te nemen was.

Door de eeuwen heen ontwikkelde focaccia zich in verschillende regio’s van Italië, elk met hun eigen variaties en tradities. In Ligurië, de noordwestelijke kustprovincie waar de steden Genua en La Spezia liggen, ontstond de focaccia zoals we die nu kennen. De rijke olijfolieteelt in deze regio maakte dat het brood vaak royaal werd besprenkeld met olie, waardoor het een smeuïge textuur en een diepe, aromatische smaak kreeg. Hier wordt het soms nog steeds traditioneel gegeten als ontbijt of tussendoortje, eenvoudig met wat zout of honing.

Ook in andere delen van Italië kreeg focaccia regionale invullingen. In Puglia, het zuiden van Italië, wordt het brood dikker en zachter gemaakt en vaak bestrooid met tomaten, olijven of rozemarijn. Op Sicilië voegt men soms uien of kaas toe. In Toscane en Ligurië blijven de smaken eenvoudiger en ligt de nadruk op de kwaliteit van de olijfolie en het deeg zelf. Dit benadrukt hoe divers de Italiaanse keuken is, ondanks de schijnbare eenvoud van één enkel type brood.

Focaccia werd traditioneel gebruikt als een dagelijkse maaltijdcomponent. Het was ideaal om te combineren met kaas, vleeswaren of verse groenten. De Romeinen en later de Middeleeuwse Italianen aten het als een basisvoedsel, vaak bij een kom soep of samen met olijven. Door zijn eenvoud en veelzijdigheid werd het al snel populair in verschillende sociale lagen: zowel bij boeren als bij stedelingen. Dit verklaart ook waarom het brood in zoveel vormen en recepten voorkomt door heel Italië.

Tijdens de Renaissance werd focaccia niet alleen een dagelijks brood, maar ook een brood dat op speciale gelegenheden werd bereid. In sommige steden van Ligurië bestond het gebruik om tijdens feestdagen het brood te bestrooien met suiker of honing, wat de overgang markeerde van een eenvoudig voedsel naar een culinair symbool van gastvrijheid en gedeelde maaltijden.

De verspreiding van focaccia buiten Italië begon voornamelijk door migratie en handel. Italiaanse immigranten namen hun recepten mee naar andere Europese landen en uiteindelijk ook naar Amerika. Hierdoor ontstonden lokale varianten die werden aangepast aan beschikbare ingrediënten. Zo zien we in sommige Noord-Amerikaanse steden “focaccia bread” terugkomen in bakkerswinkels en restaurants, vaak dikker, luchtiger en soms gevuld met ingrediënten die in Italië niet traditioneel zijn, zoals paprika of zongedroogde tomaten.

Ondanks de aanpassingen door de tijd heen, blijft het centrale principe van focaccia hetzelfde: een plat, olijfolie-achtig brood dat eenvoudig te bereiden is, met een rijke smaak die komt van de kwaliteit van de ingrediënten en het rijzen van het deeg. Het brood is een symbool van eenvoud en vakmanschap, en herinnert aan de mediterrane cultuur waarin eten niet alleen voeding is, maar ook een moment van samenkomst en genieten.

Tegenwoordig wordt focaccia wereldwijd erkend als een iconisch Italiaans brood. Bakkers en thuiskoks waarderen het om zijn veelzijdigheid: het kan als bijgerecht dienen, als lunch met beleg, of als borrelhap. De rijke geschiedenis van het brood geeft elke hap extra betekenis, en wie focaccia maakt of eet, sluit zich aan bij een traditie die al meer dan duizend jaar bestaat. Het is een voorbeeld van hoe een eenvoudig gerecht kan uitgroeien tot een cultureel erfgoed, en hoe eten een brug kan slaan tussen verleden en heden, tussen verschillende regio’s van Italië en zelfs tussen continenten.

Herinneringen en gevoel

Koken is reizen zonder te vertrekken. Deze focaccia brengt de zomers in Italië terug en herinnert aan lange avonden buiten, met vrienden, zon en lekker eten. In Engeland smaakt brood anders, maar ook daar genieten we van rustieke smaken. Thuis proberen we dat gevoel terug te halen, en elke hap focaccia brengt even die zomerse sfeer binnen.

In deze post vind je affiliate links. Dat betekent dat als jij via zo’n link een product koopt, ik een kleine commissie ontvang – zonder dat het jou iets extra’s kost! Zo help je mij om meer heerlijke recepten en keukengeheimen met je te blijven delen. 

Bedankt voor je support en eet smakelijk!